Rękojmia za wady produktu – czy sprzedawca może ją ograniczyć?
Rękojmia za wady produktu gwarantuje ustawową ochronę nabywcy towarów lub usług, który zgłosi zastrzeżenia co do jakości nabytego dobra. Rękojmia przewiduje zakres uprawnień, które przysługują kupującemu niezależnie od faktu, czy zostały powołane w umowie i nawet w przypadku gdy na dany produkt nie udzielono tzw. gwarancji. Dodatkowo, w przypadku gdy sprzedawca udziela gwarancji, kupujący może niezależnie od tego faktu powołać się w pierwszej kolejności na ochronę ustawową. Zakres ochrony z tytułu rękojmi jest aktualnie w całości uregulowany przepisami ustawy Kodeks Cywilny.
Rękojmia za wady towaru przysługuje nabywcom-zarówno konsumentom jak i przedsiębiorcom. Z uwagi jednak na szerszą ochronę konsumentów, spowodowaną ich zazwyczaj słabszą pozycją w sporze z przedsiębiorcą, zakres rękojmi jest w ich przypadku szerszy a możliwość jej ograniczenia przewidziana jedynie w szczególnych, ustawowo wymienionych przypadkach. Ustawa przewiduje bowiem możliwość modyfikacji zakresu ochrony, wskazując, że „Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć”. Jeżeli jednak kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych. Ponadto, wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.
Powyższe oznacza, że w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami, strony umowy mogą rozszerzyć, dowolnie ograniczyć a nawet całkowicie wyłączyć rękojmię za wady towaru, co będzie jednak bezskuteczne w sytuacji, gdy wada zostanie podstępnie zatajona. Podstępnie, tzn. że sprzedawca wiedział o wadzie i świadomie ją zataił. Ograniczenie rękojmi może polegać np. na zmniejszenie zakresu roszczeń kupującego np. poprzez pozbawienie go możliwości żądania wymiany towaru na nowy albo skróceniu terminów przedawnienia roszczeń z 2 lat do np. 6 miesięcy.
Tak jak wskazano powyższej, ograniczenia lub wyłączenie rękojmi dotyczą co do zasady stosunków pomiędzy przedsiębiorcami, a jedynie w szczególnych sytuacjach (wynikających z odrębnych przepisów) mogą zostać zastosowane wobec konsumenta. Przykładem ustawowego ograniczenia rękojmi wobec konsumenta, jest przepis zgodnie z którym, w sytuacji gdy kupującym jest konsument a przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu.
Ograniczenie lub wyłączenie rękojmi nawet pomiędzy przedsiębiorcami powinno bezpośrednio i jasno wynikać z woli stron i nie może mieć charakteru dorozumianego. Wszelkie niedomówienia powinny być natomiast interpretowane na korzyść kupującego. W przypadku gdy dojdzie do sporu co do faktycznego zakresu ograniczenia uprawnień z tytułu rękojmi to sprzedawca który będzie powoływał się na takie ograniczenie/wyłączenia powinien wykazać ten fakt.
